PROFILAKTYKA LECZENIA
Zwyrodnienie plamki żółtej
Jaskra Lublin Profilaktyka
Maria Anna Podgórska – okulista z doświadczeniem – Lublin
Jako gabinet okulistyczny i zakład optyczny. Gabinet Okulistyczny zajmuje się badaniem dzieci i dorosłych. W gabinecie okulistycznym wydzielona jest pracownia leczenia zeza i niedowidzenia u dzieci i dorosłych. Zajmujemy się badaniem dzieci urodzonych o czasie i z normalną wagą urodzeniową od pierwszych dni ich życia.
Nie zajmujemy się leczeniem wcześniaków i dzieci z niską wagą urodzeniową.
Zwyrodnienie plamki żółtej Lublin
Zwyrodnienie plamki żółtej (ang. Age-related Macular Degeneration, AMD) to przewlekła choroba oczu, która dotyczy plamki żółtej – centralnej części siatkówki odpowiedzialnej za ostre widzenie szczegółów. Jest główną przyczyną utraty wzroku u osób powyżej 50. roku życia w krajach rozwiniętych.
Rodzaje AMD:
- Postać sucha (zanikowa)
- Najczęstsza (ok. 90% przypadków).
- Powolny zanik komórek plamki żółtej, spowodowany gromadzeniem się złogów białkowo-tłuszczowych (tzw. druzy).
- Objawy: stopniowe pogorszenie ostrości widzenia, trudności w czytaniu, rozmycie centralnego pola widzenia.
- Postać mokra (wysiękowa)
- Rzadsza, ale agresywniejsza.
- Powstają nieprawidłowe naczynia krwionośne pod siatkówką, które przeciekają krew i płyny, uszkadzając plamkę.
- Objawy: nagłe zniekształcenia obrazu (np. proste linie wyglądają jak fale), ciemne plamy w centrum pola widzenia.
Czynniki ryzyka:
- Wiek (powyżej 50 lat),
- Predyspozycje genetyczne,
- Palenie tytoniu,
- Nadciśnienie,
- Otyłość,
- Nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV.
Diagnostyka:
- Badanie dna oka,
- OCT (optyczna koherentna tomografia) – obrazowanie struktury siatkówki,
- Angiografia fluoresceinowa – ocena naczyń krwionośnych.
Leczenie:
- Postać sucha:
- Suplementacja preparatami z luteiną, zeaksantyną, witaminami C, E, cynkiem i miedzią (tzw. formuła AREDS).
- Zdrowy styl życia (rezygnacja z palenia, dieta bogata w antyoksydanty).
- Postać mokra:
- Iniekcje do oka leków anty-VEGF (np. ranibizumab, aflibercept), które hamują wzrost patologicznych naczyń.
- Terapia laserowa lub fotodynamiczna (w wybranych przypadkach).
Rokowanie:
Choroba jest nieuleczalna, ale wczesne wykrycie i leczenie mogą spowolnić jej postęp. W zaawansowanych stadiach prowadzi do utraty centralnego widzenia, ale obwodowe widzenie zwykle pozostaje zachowane.
Profilaktyka:
- Regularne badania okulistyczne po 50. roku życia,
- Ochrona oczu przed UV (okulary przeciwsłoneczne),
- Dieta bogata w warzywa liściaste (szpinak, jarmuż), ryby i orzechy.
W przypadku niepokojących objawów (np. zniekształcenia obrazu) należy pilnie skonsultować się z okulistą.
Zwyrodnienie plamki żółtej – cichy złodziej wzroku
Wzrok to jeden z naszych najcenniejszych zmysłów, a mimo to często nie zdajemy sobie sprawy, jak bardzo jesteśmy od niego zależni, dopóki nie zaczniemy go tracić. Jednym z najczęstszych powodów pogarszania się widzenia u osób starszych jest zwyrodnienie plamki żółtej, znane także jako AMD (Age-related Macular Degeneration). To choroba podstępna, rozwijająca się powoli i często pozostająca niezauważona w początkowych stadiach. Co warto o niej wiedzieć?
Czym jest zwyrodnienie plamki żółtej?
Plamka żółta to niewielki obszar w centralnej części siatkówki, odpowiedzialny za ostre, szczegółowe widzenie. To właśnie dzięki niej możemy czytać, rozpoznawać twarze i dostrzegać detale. AMD powoduje degenerację komórek w tym obszarze, prowadząc do utraty centralnego widzenia. Choroba nie powoduje całkowitej ślepoty, ponieważ obwodowe pole widzenia pozostaje nienaruszone, jednak znacząco utrudnia codzienne funkcjonowanie.
Rodzaje AMD
Istnieją dwa główne typy zwyrodnienia plamki żółtej:
- Sucha postać AMD – występuje u około 80–90% chorych. Charakteryzuje się stopniowym zanikiem komórek plamki żółtej i nagromadzeniem złogów zwanych druzy. Proces ten postępuje powoli, a pogorszenie wzroku może trwać nawet kilkanaście lat.
- Mokra postać AMD – rzadsza, ale znacznie groźniejsza. W jej przebiegu dochodzi do nieprawidłowego wzrostu naczyń krwionośnych pod siatkówką, co prowadzi do wycieków krwi i płynów, a w konsekwencji do szybkiej i nieodwracalnej utraty widzenia.
Przyczyny i czynniki ryzyka
Nie znamy dokładnych przyczyn AMD, ale wiadomo, że na jej rozwój wpływa wiele czynników. Oto najważniejsze z nich:
- Wiek – ryzyko wzrasta po 50. roku życia.
- Genetyka – osoby, w których rodzinie występowało AMD, mają większą skłonność do zachorowania.
- Palenie tytoniu – znacząco zwiększa ryzyko choroby.
- Dieta uboga w antyoksydanty – brak witamin A, C, E oraz luteiny i zeaksantyny może przyspieszać degenerację plamki żółtej.
- Nadciśnienie i choroby sercowo-naczyniowe – nieprawidłowy przepływ krwi może osłabiać siatkówkę.
- Otyłość i brak aktywności fizycznej – negatywnie wpływają na zdrowie oczu.
Objawy AMD
W początkowych stadiach choroba może nie dawać żadnych wyraźnych symptomów. Jednak z czasem mogą pojawić się:
- rozmazany obraz w centralnym polu widzenia,
- trudności z czytaniem i rozpoznawaniem twarzy,
- krzywienie się linii prostych,
- mroczki i ciemne plamy w centrum widzenia,
- zwiększona wrażliwość na światło.
Jak diagnozuje się AMD?
Wczesne wykrycie AMD daje szansę na spowolnienie jej postępu. Badania, które pomagają w diagnozie, to:
- Oftalmoskopia – badanie dna oka pozwala lekarzowi ocenić stan siatkówki.
- OCT (optyczna koherentna tomografia) – daje dokładny obraz warstw siatkówki.
- Test Amslera – proste domowe narzędzie diagnostyczne, w którym pacjent patrzy na kratkę i sprawdza, czy linie są proste.
- Angiografia fluoresceinowa – pozwala wykryć nieprawidłowe naczynia krwionośne w przypadku mokrej postaci AMD.
Leczenie AMD
Nie ma sposobu na całkowite wyleczenie AMD, ale można spowolnić jej postęp i poprawić jakość życia pacjenta.
- Suplementacja – witaminy i minerały (m.in. luteina, zeaksantyna, cynk, witaminy C i E) mogą pomóc w ochronie siatkówki.
- Zmiana stylu życia – zdrowa dieta, rezygnacja z palenia i regularna aktywność fizyczna mogą korzystnie wpłynąć na wzrok.
- Zastrzyki anty-VEGF – w przypadku mokrej postaci AMD stosuje się leki hamujące wzrost nieprawidłowych naczyń krwionośnych.
- Laseroterapia i terapia fotodynamiczna – stosowane w zaawansowanych przypadkach mokrego AMD.
- Pomoc optyczna – lupy, specjalne okulary i urządzenia elektroniczne mogą ułatwić codzienne funkcjonowanie.
Profilaktyka – jak chronić wzrok?
Nie da się całkowicie zapobiec AMD, ale można zminimalizować ryzyko jego wystąpienia. Warto:
- Dbać o dietę bogatą w antyoksydanty – warzywa liściaste, ryby bogate w kwasy omega-3, orzechy i owoce powinny znaleźć się w codziennym jadłospisie.
- Chronić oczy przed słońcem – noszenie okularów przeciwsłonecznych z filtrem UV może zmniejszyć ryzyko uszkodzeń siatkówki.
- Regularnie badać wzrok – osoby po 50. roku życia powinny co najmniej raz w roku odwiedzać okulistę.
- Unikać palenia – to jeden z najgroźniejszych czynników ryzyka.
- Dbać o ogólną kondycję zdrowotną – kontrolowanie ciśnienia krwi i poziomu cholesterolu ma pozytywny wpływ na zdrowie oczu.
Podsumowanie
Zwyrodnienie plamki żółtej to choroba, która może odebrać radość życia, ale wczesna diagnoza i odpowiednie działania profilaktyczne mogą znacząco spowolnić jej rozwój. Dbajmy o wzrok, bo choć nie zawsze możemy go odzyskać, mamy wpływ na to, jak długo będziemy cieszyć się wyraźnym widzeniem świata.
